Dual PanelSupenane Sang Prabu Nebukadnezar
1Ing taun kang kapindhone paprentahane Sang Prabu Nebukadnezar, Sang Prabu Nebukadnezar supena; marga saka iku panggalihe banjur ora jenjem lan ora bisa sare.
2Sang Prabu nuli utusan nimbali para sarjana, para juru-gendam, juru sihir lan para wong Kasdim, kadhawuhan nerangake supena mau marang panjenengane; banjur padha sowan lan ngadeg ana ing ngarsane Sang Prabu.
3Sang Prabu ngandika marang wong-wong mau: “Ingsun supena, lan marga saka supena iku panggalihingsun kuwur marga kepengin nguningani supena iku.”
4Para wong Kasdim iku banjur padha munjuk marang Sang Prabu (ing basa Aram): “Dhuh Sang Prabu! Mugi langgenga kasugengan dalem! Mugi karsaa paring sumerep bab supena punika dhateng para abdi dalem, mangke kawula badhe ngunjukaken maknanipun.”
5Nanging paring wangsulane Sang Prabu marang wong Kasdim mau: “Ingsun wus damel putusan, yaiku manawa sira ora padha ngunjuki uninga marang ingsun bab supena iku lan maknane, sira mesthi bakal padha katengkel-tengkel sarta omahira bakal padha karubuhake kadadekake tumpukan uwuh,
6nanging manawa sira padha bisa ngunjuki uninga bab supena lan maknane, sira bakal padha tampa ganjaran, peparing lan kaurmatan kang gedhe saka ingsun. Mulane padha ngunjukana uninga marang ingsun bab supena iku lan maknane!”
7Wong-wong mau padha munjuk maneh: “Sumangga gusti kawula Sang Prabu kawula aturi ngandikakaken supena punika dhateng para abdi dalem punika, mangke kawula sami badhe ngunjukaken maknanipun.”
8Sang Prabu mangsuli, pangandikane: “Ingsun mirsa ing satemene, manawa sira padha ngudi ngulur-ulur wektu, awit sira padha sumurup, yen ingsun wus damel putusan,
9yaiku manawa sira ora padha ngunjuki uninga marang ingsun bab supena iku, sira bakal padha kena ing paukuman kang padha; sarta ingsun mirsa, manawa sira wus padha saiyeg bakal munjuk marang ingsun bab-bab kang ora nyata lan dora, nganti kaanan salin. Awit saka iku unjukna supena iku marang ingsun, supaya ingsun uninga, manawa sira padha bisa ngaturake maknane uga marang ingsun.
10Unjuk wangsulane para wong Kasdim mau marang Sang Prabu: “Boten wonten tiyang satunggal kemawon ing salumahing bumi ingkang saged ngunjuki uninga bab pamundhutipun gusti kawula Sang Prabu! Saha boten nate wonten ratu, ingkang sanadyan kadospundi kemawon agungipun saha agenging pangwaosipun mundhut ingkang makaten punika dhateng satunggaling sarjana, juru gendam utawi satunggaling tiyang Kasdim.
11Pamundhutipun gusti kawula punika langkung dening awrat, saha boten wonten tiyang satunggal-tunggala ingkang saged ngunjuki uninga bab punika dhumateng gusti kawula Sang Prabu, kejawi para dewa ingkang boten dedunung wonten ing tengahipun manungsa.”
12Marga saka iku Sang Prabu banjur duka banget lan bendu sarta dhawuh nyirnakake kabeh wong wicaksana ing Babil.
13Nalika dhawuh saupaya para wong wicaksana padha dipateni mau kaundhangake, Dhaniel dalah kanca-kancane uga kaancam bakal pinatenan.
14Dhaniel banjur matur kalawan kalimpadaning budi tuwin kawicaksanan marang Sang Ariokh, panggedhening prajurit pangawaling Sang Prabu, kang wus mangkat arep mateni para wong wicaksana ing Babil mau,
15ature marang Sang Ariokh, panggedhe abdine Sang Prabu mangkene: “Punapa sababipun, dene Sang Prabu ngundhangaken dhawuh ingkang samanten awratipun punika?” Sang Ariokh banjur nerangake bab iku marang Dhaniel.
16Dhaniel nuli sowan marang ing ngarsane Sang Prabu lan nyuwun, supaya kaparingana wektu kanggo ngunjuki uninga bab maknane marang Sang Prabu.
17Sawuse iku Dhaniel banjur mulih aweh weruh bab mau marang Hananya, Misael lan Azarya, mitra-mitrane,
18supaya tumuli padha nyuwun sih-piwelase Gusti Allahing saindenge langit ing bab kang winadi mau, satemah Dhaniel sakancane ora bakal kasirnakake bebarengan karo para wicaksana liyane ing Babil.
19Wasana bab kang winadi mau banjur kebuka marang Dhaniel ing sajroning wahyu ing wayah bengi. Dhaniel nuli ngluhurake marang Gusti Allahe saindenging langit.
20Mangkene pangucape Dhaniel: “Pinuja asmaning Allah wiwit saka kalanggengan tumeka ing kalanggengan, amarga kawicaksanan lan kasantosan iku ana ing Panjenengane,
21kang nyontan-nyantuni mangsa lan wektu, kang mecat para ratu lan njumenengake para ratu, kang paring kawicaksanan marang para wong wicaksana sarta kawruh marang para wong kang kadunungan pangreten;
22iya Panjenengane iku kang mbuka bab-bab kang ora kinira-kira lan kang samar; Panjenengane nguningani apa kang ana ing pepeteng, apadene pepadhang dumunung ana ing Panjenengane.
23Dhuh Allahipun leluhur kawula, Paduka kawula pepuji lan kawula luhuraken, amargi Paduka karsa ngganjar dhumateng kawula kawicaksanan saha kasantosan, sarta sapunika sampun paring sumerep dhumateng kawula sadaya bab prakawisipun Sang Prabu.”
24Awit saka iku Dhaniel banjur nemoni Sang Ariokh, kang wus kaparingan dhawuh dening Sang Prabu supaya nyirnakake para wong wicaksana ing Babil; nuli mangkat lan matur mangkene: “Para tiyang wicaksana ing Babil punika sampun ngantos panjenengan sirnakaken! Panjenengan kula aturi nyowanaken kula dhateng ing ngarsanipun Sang Prabu, mangke kula badhe ngunjukaken maknanipun dhumateng Sanga Prabu!”
25Dhaniel banjur enggal-enggal kasowanake dening Sang Ariokh marang ing ngarsane Sang Prabu sarta tumuli dianjukake marang Sang Prabu mangkene: “Abdi dalem kawula sampun manggih satunggaling tiyang panunggilanipun tiyang boyongan saking tanah Yehuda, ingkang saged ngunjuki uninga dhumateng Sang Prabu bab maknanipun.”
26Dhaniel kang jenenge Beltsazar nuli kadangu dening Sang Prabu: “Apa kapara nyata sira bisa ngunjukake marang ingsun supena kang wus ingsun pirsani dalah samaknane pisan?”
27Dhaniel mangsuli, mangkene unjuke marang Sang Prabu: “Wewados, ingkang kadangokaken dening gusti kawula Sang Prabu, punika boten saged kauningakaken dhumateng Sang Prabu dening tiyang wicaksana, juru gendam, sarjana utawi ahli nujum.
28Namung kemawon ing swarga wonten Allah ingkang mbuka wewados-wewados; Panjenenganipun sampun paring sumerep dhumateng gusti kawula Sang Prabu Nebukadnezar bab punapa ingkang badhe kalampahan ing dinten-dinten ingkang badhe dhateng. Wondene supena saha wahyu-wahyu ingkang kapirsanan dening gusti kawula wonten ing pasarean punika makaten:
29Pinuju wonten ing pasarean panjenengan dalem, dhuh Sang Prabu, kethukulan panggalih bab punapa ingkang ing tembe badhe kalampahan; sarta Panjenenganipun ingkang narbuka wewados-wewados, sampun paring uninga dhumateng gusti kawula bab punapa ingkang badhe kalampahan.
30Wondene kawula sampun kaparingan sumerep bab wewados punika, boten margi saking kawicaksanan ingkang bokmanawi wonten ing kawula punika nglangkungi kawicaksananipun sadaya tiyang ingkang gesang, nanging punika supados maknanipun kauningakna dhumateng gusti kawula Sang Prabu, punapa dene supados gusti kawula mirsaa punapa ingkang ginalih dening gusti kawula.
31Dhuh Sang Prabu, gusti kawula mirsa satunggaling wahyu, inggih punika satunggaling reca ingkang ageng sanget! Reca punika inggil, mencorong ngedab-edabi, ngadeg wonten ing ngarsanipun gusti kawula, sarta katingal nggegirisi.
32Wondene reca punika, sirahipun kencana murni, dhadha kaliyan tanganipun salaka, weteng tuwin lambungipun tembaga,
33pupunipun tosan, sukunipun saperangan tosan lan saperangan lempung.
34Salebetipun gusti kawula mirsani, tanpa pandameling tangan manungsa, wonten sela ingkang mlesat nempuh reca wau kaleres ing sukunipun tosan saha lempung ngantos remuk.
35Sami sanalika ingkang tosan, lempung, tembaga, salaka saha kencana sami remuk, tuwin sadaya dados kadosdene mrambut wonten ing panuton ing mangsa benter, tumunten kabur ing angin, satemah tilas-tilasipun boten wonten ingkang pinanggih. Dene sela ingkang nempuh reca wau dados redi ageng ingkang ngebaki salumahing bumi sadaya.
36Punika supenanipun gusti kawula, lah sapunika maknanipun badhe sami kawula unjukaken dhumateng gusti kawula Sang Prabu:
37Dhuh gusti kawula Sang Prabu, ratuning sadaya ratu, ingkang sampun kaparingan dening Allahipun saindenging langit, karajan, pangwaos, kasantosan tuwin kamulyan,
38saha ingkang astanipun sampun kapasrahan dening Panjenenganipun, anak-anaking manungsa ing pundi-pundi panggenan, kewan-kewan ing ara-ara tuwin peksi-peksi ing awang-awang, saha ingkang kajumenenganken dados ingkang nguwaosi punika wau sadaya -- inggih gusti kawula punika ingkang jumeneng sesirah kencana wau.
39Nanging sapengkeripun gusti kawula, badhe muncul karajan sanes, ingkang kawon agung katimbang karajanipun gusti kawula; lajeng timbul karajan malih, inggih punika ingkang angka tiga, ingkang tembagi, ingkang nguwaosi saindenging jagad sadaya.
40Sasampunipun punika badhe wonten karajan ingkang angka sekawan, ingkang atosipun kados tosan; plek kadosdene tosan ingkang ngreremuk, karajan punika badhe ngremuk lan nglebur sadaya-sadayanipun.
41Punapadene ingkang kauningan ing gusti kawula, suku tuwin driji-drijinipun saperangan ingkang kadamel lempungipun kundhi, saha saperangan tosan, punika ateges, bilih karajan wau rengka; pancen karajan wau inggih atos kadosdene tosan, cocog kaliyan ingkang kapirsanan dening gusti kawula, tosan wau campur kaliyan lempung.
42Nanging kadosdene driji-drijining suku wau saperangan tosan saha saperangan malih lempung, makaten ugi karajan wau saperangan kiyat, tuwin saperangan ringkih.
43Wondene gusti kawula mirsa tosan campur kaliyan lempung, punika ateges: sami badhe tetunggilan sarana sesemahan, nanging boten badhe saged manunggil saestu, kadosdene tosan anggenipun boten saged campur kaliyan lempung.
44Nanging ing jamanipun para ratu, Allahipun saindenging langit badhe ngedegaken satunggaling karajan ingkang boten badhe risak ing salami-laminipun, sarta pangwaosipun boten badhe pindhah dhateng bangsa sanes: karajan punika badhe nggecak sadaya karajan saha sami dipun sirnakaken, nanging karajan punika piyambak badhe madeg ing salami-laminipun,
45ngepleki ingkang kapirsanan dening gusti kawula, bilih boten margi saking pandameling tanganipun manungsa, wonten sela ingkang mencelat saking redi lajeng ngremuk tosan, tembagi, lempung, salaka saha kencana wau. Gusti Allah ingkang mahaagung sampun paring uninga dhumateng gusti kawula Sang Prabu bab punapa ingkang ing tembe badhe kalampahan; supena punika leres saha maknanipun kenging pinitados.”
46Sang Prabu Nebukadnezar banjur sujud lan nyembah marang Dhaniel; uga paring dhawuh supaya diaturi kurban lan kekutug.
47Sang Prabu ngandika marang Dhaniel: “Sanyata Allahira iku Allah kang ngluwihi sakehing allah lan kagungan pangwaos tumrap sakehing ratu sarta narbuka wewadi-wewadi, sabab sira wus bisa narbuka wewadi iku.”
48Dhaniel banjur kaparingan kaluhuran dening Sang Prabu: kaganjar peparing kang linuwih, tuwin kawisudha dadi kang ngasta pangwasa ing saindenging wilayah Babil lan dadi panggedhene sakehing wong wicaksana ing Babil.
49Awit saka panyuwune Sang Dhaniel, Sang Prabu masrahake paprentahan ing wilayah Babil marang Sadrakh, Mesah lan Abednego, dene Sang Dhaniel piyambak ndherek ana ing kratone Sang Prabu.